Αρθρο ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ
Του ROBERT J. SAMUELSON
Πριν από τη διαρροή πετρελαίου στην πλατφόρμα της ΒΡ, η άντληση πετρελαίου σε μεγάλο βάθος αποτελούσε τεχνολογικό θρίαμβο.
Περί το 80% της πρόσφατης παραγωγής πετρελαίου στον Κόλπο του Μεξικού προέρχεται από επιχειρήσεις μεγάλου βάθους, που ορίζεται ως βάθος μεγαλύτερο των 1.000 ποδιών (300 μέτρων). Το αντίστοιχο ποσοστό το 1996 ήταν μόλις 20%. Το σύστημα της πιλοτής με σταθερούς πυλώνες στους οποίους στηρίζεται η πλατφόρμα άντλησης πετρελαίου αντικατέστησε το σύστημα πλωτής πλατφόρμας. Διατηρεί τη θέση της χάρη σε ένα σύστημα εντοπισμού γεωγραφικού στίγματος και στους ενσωματωμένους κινητήρες που το επαναφέρουν στη θέση του αν ο δορυφόρος αντιληφθεί μετατόπισή του
Στο σύστημα συνεισφέρει, άλλωστε, η τεχνολογική εξέλιξη της σεισμολογίας και της ρομποτικής υποβρυχίων. Το σύστημα της ΒΡ αντλούσε πετρέλαιο σε περίπου 5.000 πόδια όταν άλλα έφθαναν στα 10.000 πόδια. Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Πετρελαίου δηλώνει πως από το 1947 οι πετρελαϊκές εταιρείες έχουν αντλήσει περί τα 16,5 δισ. βαρέλια πετρελαίου από περίπου 42.000 πηγάδια στον Κόλπο του Μεξικού. Οι διαρροές έφθασαν συνολικά τα 176.000 βαρέλια από το 1969 μέχρι το 2007. Μια φυσιολογική χρονιά η διαρροή δεν ξεπερνούσε τις λίγες εκατοντάδες βαρέλια. Τελευταία, όμως, η παραγωγή έχει φθάσει περί τα 1,6 εκατ. βαρέλια την ημέρα.
Η ευθύνη για τη φοβερή καταστροφή επιρρίπτεται στις περικοπές κόστους στις οποίες έχει προβεί η ΒΡ, την αμέλεια των εταιρειών που ανέλαβαν να διαχειριστούν το σύστημα της πιλοτής και τη χαλαρή αντιμετώπιση των ρυθμιστικών αρχών.
Ο πρόεδρος Ομπάμα συνέστησε επιτροπή που ανέλαβε να διερευνήσει τα αίτια του ατυχήματος, ενώ το υπουργείο Δικαιοσύνης διεξάγει ανακρίσεις. Η οξεία αντίθεση, όμως, ανάμεσα στο μέγεθος της καταστροφής και την ασφάλεια που υπήρχε μέχρι προσφάτως, μας υποδεικνύει να εξετάσουμε μια άλλη πιθανότητα: μήπως η επιτυχία της άντλησης πετρελαίου σε ανοικτή θάλασσα οδήγησε στο ατύχημα επειδή είχε εμπνεύσει υπερβολική σιγουριά.
Το ίδιο ισχύει για άλλα μείζονα προβλήματα, όπως για τη χρηματοπιστωτική κρίση. Δεν ήταν η εγγενής πολυπλοκότητα των στεγαστικών δανείων μειωμένης εξασφάλισης ούτε των ενυπόθηκων τιτλοποιήσεων που προκάλεσαν την κρίση. Ηταν η προθυμία των υποτιθέμενων ενημερωμένων επενδυτών να διατηρούν τέτοια αξιόγραφα ενώ αγνοούσαν την πολυπλοκότητά τους και τους κινδύνους που αυτά εγκυμονούσαν. Η συμπεριφορά τους ήταν κατανοητή τότε, καθώς η οικονομία δεν φαινόταν επισφαλής και ο πληθωρισμός είχε τιθασευτεί. Από το 1982 είχαν μεσολαβήσει μόνο δύο συγκριτικά ήπιες υφέσεις, το 1990-91 και το 2001. Οι οικονομολόγοι μιλούσαν για μια παρατεταμένη περίοδο ήπιων κινδύνων. Οι αγορές μετοχών, ομολόγων και συναλλάγματος ήταν λιγότερο ευμετάβλητες και οι καθημερινές μεταβολές των τιμών μικρότερες.
Δεδομένου, όμως, ότι η οικονομία και οι αγορές εγκυμονούσαν λιγότερους κινδύνους, οι χρηματιστές και οι επενδυτές ένιωθαν ότι μπορούσαν να αναλαμβάνουν μεγαλύτερους κινδύνους για να αυξήσουν τα κέρδη τους. Το έκαναν και κατέστησαν τις αγορές και τις οικονομίες ευάλωτες.
Κάτι ανάλογο έγινε και με το σκάνδαλο της Toyota. Ελάχιστες αυτοκινητοβιομηχανίες είχαν τόσο καλή φήμη. Στις δημοσκοπήσεις η Toyota εμφανιζόταν πάντα ως πλέον αξιόπιστη. Η επιτυχία της αυτή εξηγεί το πώς επέδειξε τόση ολιγωρία όταν εμφανίστηκαν προβλήματα.
Η επικρατούσα αντίληψη για τη διαρροή πετρελαίου είναι πως μπορούσε να έχει αποφευχθεί, ότι οφείλεται δηλαδή σε ανθρώπινο λάθος. Υπάρχει ένας μοιραίος κύκλος στις συμφορές μας, ή τουλάχιστον σε κάποιες από αυτές. Η επιτυχία καλλιεργεί την αμέλεια. Αναλαμβάνουμε μεγαλύτερους κινδύνους όταν δεν πιστεύουμε πως αναλαμβάνουμε κινδύνους.
Η χρηματοπιστωτική κρίση δεν οφείλεται τόσο στην απουσία ρυθμίσεων, αλλά στο ότι οι ρυθμιστικές αρχές δεν αντιλαμβάνονταν τους κινδύνους. Είναι στην ανθρώπινη φύση να χαλαρώνει μετά την επιτυχία. Εκείνο που πρέπει να κάνουμε τώρα είναι να συνειδητοποιήσουμε αυτήν την τάση μας, χωρίς να υποκύψουμε σε αυτήν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου