Στην Κέρκυρα το 1920
Την Άνοιξη του 1920 ο πόλεμος στη Μικρά Ασία συνεχίζεται, ο στρατός δοκιμάζεται σκληρά στο Σαγγάριο, ενώ αρχίζουν να διαγράφονται οι μελλοντικές εξελίξεις. Στη Ρωσία η Επανάσταση θριαμβεύει παρά την ένοπλη ιμπεριαλιστική επέμβαση στην οποία συμμετείχε και η Ελλάδα.
Στην Κέρκυρα εκείνης της εποχής υπάρχουν πολλοί λιμενεργάτες και βιομηχανικοί εργάτες καθώς και προοδευτικοί διανοούμενοι οι οποίοι ήδη έχουν προσεγγίσει τις σοσιαλιστικές ιδέες και το Μαρξισμό και είχαν ενταχθεί στο Σοσιαλιστικό Όμιλο, στη συνέχεια στο Σ.Ε.Κ.Ε. και αργότερα θα ενταχθούν στο Κ.Κ.Ε.
Τον Απρίλη δημοσιεύεται στο «Ριζοσπάστη» το σονέτο «Λένιν» του κερκυραίου ποιητή Σπύρου Νικοκάβουρα (Σφακερά 1883-1952). Ήδη η Επανάσταση έχει επικρατήσει στη Ρωσία και το όνομα του Λένιν προκαλεί τον επαναστατικό ενθουσιασμό των μαζών.
Το σονέτο του Νικοκάβουρα στέκεται δίπλα στο σονέτο «Χαίρε Ρωσία» του Νίκου Λευτεριώτη το οποίο δημοσιεύτηκε τον Απρίλη του 1917 στην «Κερκυραϊκή Ανθολογία» εμπνευσμένο από τη φεβρουαριανή αστικοδημοκρατική επανάσταση εκείνης της χρονιάς στη Ρωσία. Και τα δύο δημοσιεύονται στο «Ριζοσπάστη» στις 17 Απρίλη 1920.
Η Πρωτομαγιά του 1920 γιορτάζεται με συγκέντρωση μπροστά από το Δημοτικό Θέατρο. Κεντρικός ομιλητής είναι ο Σπύρος Νικοκάβουρας ο οποίος απαγγέλει το σονέτο «Λένιν»:
Ήρθα για να φωτίσω το σκοτάδι
Απόστολος Θεού με τ' άγιο ρήμα
ήρθα για να σηκώσω το μαγνάδι
που κρύβει της τιμής τους το άθεο κρίμα
Για σμύρνα, για λιβάνι, ούτε για χρήμα
δεν ήρθα, τέτοιο ας μούπανε ψεγάδι
Ήρθα μόνο και διάνοιξα τον Άδη
κι έβαλα τον οχτρό μέσα στο μνήμα
Ήρθα κ' έβαλα στια, που ως άγια φλόγα
Θα πεταχτεί στην οικουμένη πάσα.
Το χέρι το μιαρό που μας ευλόγα
κ' έπιανε της πνοής μας την ανάσα,
το θέρισα κι΄ αχολογά ο αιθέρας
Καθαρίστε τη γης, βρωμεί το τέρας
Ο Σπύρος Νικοκάβουρας
Ο Σπύρος Νικοκάβουρας γεννιέται στα Σφακερά το 1883 και πεθαίνει το 1952. Δεν σπούδασε αλλά ήταν ταλαντούχος λογοτέχνης και αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση λαϊκού ποιητή, ο οποίος από το πάθος του για την ποίηση και λόγω της πνευματικότητας του χώρου όπου μεγάλωσε, εξελίχτηκε σε αξιόλογο δημιουργό. Δυστυχώς οι περιστάσεις δεν τον ευνόησαν, καθώς γρήγορα έχασε το δάσκαλό του Κωνσταντίνο Θεοτόκη και ταυτόχρονα η περίοδος της ακμής του συνέπεσε με την παρακμή της Κερκυραϊκής σχολής. Συμμετείχε στο Σοσιαλιστικό Όμιλο της Κέρκυρας (και αργότερα στο ΣΕΚΕ) με το Ντίνο Θεοτόκη και τους: Αριστοτέλη Σίδερη, Σ. Παξινό, Ειρήνη Δενδρινού, Νίκο Λευτεριώτη.
Στα 1914 δημοσιεύονται στο αλεξανδρινό περιοδικό «Γράμματα» μερικά από τα πρώτα του σοσιαλιστικά σονέτα, όπως «Ρεβολουσιόν» και «Χάος». Στην ρώσικη Επανάσταση, γραμμένα πριν το 1920, αναφέρονται και τα σονέτα του «Εγερτήριο» και «Εξέλσιορ».
Σημειώνεται σε άρθρο του «Ριζοσπαστη» στις 29 Σεπτέμβρη 1977: «Οι μαθητές Σπύρος Νικοκάβουρας και Νίκος Λευτεριώτης ξεπέρασαν το δάσκαλό τους Ντίνο Θεοτόκη σε ιδεολογική σιγουριά στην πρώτη περίοδο ύστερα από την Οχτωβριανή Επανάσταση. Ο Θεοτόκης προσκολλημένος στη ρεφορμιστική γερμανική σοσιαλδημοκρατίαμπήκε στην υπηρεσία του Βενιζέλου και τάχτηκε υπέρ του πολέμου, όπως ο Κάουτσκι, ο Πλεχάνωφ κλπ. Ενώ αυτός στάθηκε δάσκαλος για τους νεότερούς του σοσιαλιστές της Κέρκυρας, τελικά γεμάτος πλάνες δεν μπόρεσε να προχωρήσει ως την αποδοχή του λενινιστικού επαναστατικού δρόμου. Ταλαντεύτηκε πολύ, αλλά ΄έστω και αποτραβηγμένος και νιώθοντας συντριβή από την ιδεολογική του ταλάντευση σ' ένα από τα τελευταία σονέτα της σειράς αυτής (10-9-1919) αφήνει να φανεί πως στο βάθος έμενε πάντα σοσιαλιστής...»
Πρωτομαγιά του 1921
Το πρωί της Κυριακής 1ης Μάη του 1921 η εργατική συγκέντρωση, στην οποία συμμετέχουν και φαντάροι αδειούχοι από το μέτωπο, γίνεται στη Σπηλιά και στη συνέχεια διασχίζει τη Νικηφόρου Θεοτόκη, ενώ προπορεύεται η μπάντα της Παλιάς Φιλαρμονικής και στην κεφαλή μια κόκκινη σημαία.
Καθώς η μπάντα παιανίζει, οι εργάτες τραγουδούν τη «Διεθνή» και φωνάζουν ρυθμικά το αίτημα της εποχής «Θέλουμε οχτάωρο».
Η πυκνή διαδήλωση περνά από το Λιστόν, την Ευγενίου Βουλγάρεως και καταλήγει στο Δημοτικό Θέατρο, στα προπύλαια του οποίου εκφωνούνται λόγοι και μετά ο κόσμος διαλύεται.
Αξιοσημείωτο είναι ότι οι οπαδοί των δύο μεγάλων αστικών κομμάτων της εποχής έβλεπαν την εργατική διαδήλωση σαν κάτι πρωτόγνωρο αλλά όχι εχθρικό προς αυτούς φαινόμενο. Τους δημιουργούσε απορίες αλλά το αντιμετώπιζαν κάπως σαν πανηγύρι. Αντίθετα, οι αστοί και οι γαιοκτήμονες ήταν σκυθρωποί και κατσουφιασμένοι καθώς διαισθάνονταν τη σημασία της «bandiera rossa» που κυμάτιζε μπροστά από τη διαδήλωση.
«Το όνειρο που όλο ζωντανεύει»
Είναι πολύ χαρακτηριστικές οι γραμμές του αείμνηστου Τηλέμαχου Ρούση με τις οποίες κλείνει τις αναμνήσεις του για την περίοδο εκείνη:
«Τα ιδανικά που πίστεψαν εκατομμύρια άνθρωποι ου Γης και που πάνω σ' αυτά στήθηκε η προσπάθεια για τη δημιουργία του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους στον κόσμο, δεν τελεσφόρησαν στην εποχή μας.
Η φιλοσοφία όμως μιας κοινωνίας χωρίς εκμετάλλευση, εκείνο το μισοχαμένο όνειρο που όλο ξαναζωντανεύει και το όραμα της Παγκόσμιας Ειρήνης και Αδελφοσύνης εξακολουθούν να φλογίζουν τις καρδιές εκατομμυρίων ανθρώπων μέσα στην τρισβάρβαρη εποχή που ζούμε.
Και να φωτίζουν το δρόμο της ζωής τους τα λόγια του μεγάλου μας ποιητή Κωστή Παλαμά:
'Ολος ο κόσμος ένας κόσμος γύφτος
σε δόξας θρόνο απάνω πλάστης
με το σφυρί του και με το βιολί
της αψεγάδιαστης Ιδέας. Η πλάση
σε περιβόλι του Μαγιού ένα πανηγύρι
και μια Πατρίδα η Γη»
ΠΗΓΕΣ:
• Αναμνήσεις του Τηλέμαχου Ρούση για την περίοδο 1920-1921, όπως τις διέσωσε ο Στέφανος Ριζικάρης
• "Ριζοσπάστης", φ. 17-04-1920, 29-09-1977 και 29-04-1979
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου